ΕΡΕΥΝΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ


    Συμμετοχή της Κύπρου σε υποδομές και έργα του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ για τις Ερευνητικές Υποδομές (ESFRI)

    Η Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος, το υψηλό κόστος και τον αντίκτυπο των επενδύσεων για τη δημιουργία Ερευνητικών Υποδομών παγκοσμίου εμβέλειας, υιοθέτησε μια συλλογική προσέγγιση για τη διαμόρφωση της πολιτικής σχετικά με τις Ερευνητικές Υποδομές. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται σε μια συμμετοχική διαδικασία, όλων των κρατών μελών και Συνεργαζόμενων Χωρών και προωθείται μέσω του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ για τις Ερευνητικές Υποδομές (European Strategic Forum on Research Infrastructures, ESFRI), το οποίο αποτελεί το βασικό συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαμόρφωση και προώθηση μιας κοινής ολοκληρωμένης πανευρωπαϊκής πολιτικής για τις Ερευνητικές Υποδομές.

    O εκάστοτε Οδικός Χάρτης του ESFRI αποτελεί ένα Στρατηγικό Εργαλείο, το οποίο συμβάλει στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής, όσον αφορά τις επενδύσεις σε Ερευνητικές Υποδομές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο . Συγκεκριμένα, στον Οδικό Χάρτη περιγράφονται οι ανάγκες της Ευρώπης για τα επόμενα 10-20 χρόνια, για δημιουργία ή αναβάθμιση μεγάλης κλίμακας πανευρωπαϊκών Ερευνητικών Υποδομών. Ο Οδικός Χάρτης επικαιροποιείται κάθε δύο χρόνια και περιλαμβάνει δύο κατηγορίες:
    · Την κατηγορία “ESFRI LANDMARKS”, στην οποία περιλαμβάνονται Ερευνητικές Υποδομές, πανευρωπαϊκής εμβέλειας, υψηλής ποιότητας και Αριστείας, οι οποίες θεωρούνται σημαντικές για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
    · Την κατηγορία “ESFRI PROJECTS” στην οποία περιλαμβάνονται προτάσεις έργων για τη δημιουργία νέων Ερευνητικών Υποδομών πανευρωπαϊκής εμβέλειας.

    Στο πλαίσιο της ετοιμασίας του Εθνικού Οδικού Χάρτη για τις επενδύσεις σε Ερευνητικές Υποδομές στην Κύπρο, η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης (ΓΔ ΕΠΣΑ) προχώρησε σε πρόσκληση ενδιαφέροντος με σκοπό την διερεύνηση και καταγραφή του ενδιαφέροντος και της δυνατότητας συμμετοχής των εμπλεκομένων φορέων της Κύπρου σε ESFRI LANDMARKS και ESFRI PROJECTS. Υποβλήθηκαν εισηγήσεις από την ερευνητική, ακαδημαϊκή και επιχειρηματική κοινότητα καθώς και εισηγήσεις από τμήματα του Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα. Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης των εισηγήσεων και η ανακοίνωση αποτελεσμάτων έγινε τον Ιούλιο του 2017.

    Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης, επελέγησαν 11 Ερευνητικές Υποδομές, οι οποίες συνάδουν με τη στρατηγική και τις ανάγκες της Κύπρου και αποφασίστηκε όπως προωθηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες και επαφές για την προώθηση της συμμετοχής της Κύπρου. Επιπλέον, αποφασίστηκε όπως εξεταστεί η δυνατότητα εμπλοκής της Κύπρου στη δημιουργία 10 νέων Ερευνητικών Υποδομών.

Συμμετοχή σε ESFRI LANDMARKS & PROJECTS
    Σήμερα, η Κύπρος είναι Μέλος ή Παρατηρητής σε 6 ESFRI LANDMARKS (BBMRI-ERIC, ESS-ERIC, SHARE-ERIC, DARIAH-ERIC, ELIXIR και PRACE) και συμμετέχει στη διαβούλευση άλλων 4 ESFRI PROJECTS (ACTRIS, E-RIHS, EMPHASIS, EU-SOLARIS) για τη δημιουργία νέων Ερευνητικών Υποδομών.

    - BBMRI - ERIC (Biobanking and BioMolecular Resources Research Infrastructure - European Research Infrastructure Consortium)
    Η Ερευνητική Υποδομή BBMRI-ERIC, είναι ένας ευρωπαϊκός Οργανισμός με έδρα την Αυστρία, στον οποίο συμμετέχουν δεκαέξι χώρες και ένας διεθνής Οργανισμός και λειτουργεί στη βάση του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου για τις Κοινοπραξίες Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Υποδομών (ERIC). Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες Ερευνητικές Υποδομές στον τομέα της Υγείας στην Ευρώπη και στοχεύει στην ανάπτυξη και λειτουργία μιας πανευρωπαϊκής κατανεμημένης Ερευνητικής Υποδομής βιοτραπεζών και κέντρων συλλογής βιομοριακών πόρων και δεδομένων. Βασικός στόχος είναι η αντιμετώπιση του κατακερματισμού της βιοιατρικής έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της εναρμόνισης των διαδικασιών και εφαρμογής κοινών προτύπων και της προώθησης της συνεργασίας υψηλού επιπέδου στους συγκεκριμένους τομείς. Επιπλέον, επιδιώκει τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ευρωπαίων ερευνητών σε ποιοτικά βιολογικά δεδομένα και πόρους.

    Με τη συμμετοχή της Κύπρου στην υποδομή BBMRI, με το καθεστώς του Παρατηρητή από το 2016, οι εθνικοί εμπλεκόμενοι φορείς απολαμβάνουν ελεύθερη πρόσβαση στις υπηρεσίες και δραστηριότητες της υποδομής και λαμβάνουν ενημέρωση για τις βέλτιστες πρακτικές που αναπτύχθηκαν στον τομέα δωρεάν. Επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε προτάσεις έργων τις οποίες διαχειρίζεται η συμμετέχει η υποδομή BBMRI-ERIC.

    Η αρμόδια αρχή για την εκπροσώπηση στα διοικητικά σώματα και το συντονισμό της συμμετοχής της Κύπρου στην υποδομή BBMRI – ERIC είναι το Υπουργείο Υγείας και εθνική εκπρόσωπος η κα Καρολίνα Στυλιανού.

    - ESS - ERIC (European Social Survey - European Research Infrastructure Consortium)
    Η Ερευνητική Υποδομή European Social Survey (Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα) οργανώνει και πραγματοποιεί διετούς διάρκειας ακαδημαϊκή συγκριτική έρευνα μέσω ερωτηματολογίων, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σε τομείς σχετικά με τις κοινωνικές και πολιτικές αξίες στην Ευρώπη. Βασικός στόχος της έρευνας είναι η χαρτογράφηση της κοινωνικής σταθερότητας και της διαχρονικής μεταβολής στην κοινωνική δομή της Ευρώπης, καταγράφοντας τις συνθήκες και τις τάσεις και ερμηνεύοντας τις μεταβολές στον κοινωνικό, πολιτικό και ηθικό ιστό της Ευρώπης. Από το 2002 έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα 8 διετείς κύκλοι έρευνας, σε διαφορετική θεματική ενότητα κάθε φορά.

    Η Κύπρος συμμετείχε στις δραστηριότητες της υποδομής από το 2006, μέσω του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο συμμετείχε σε 4 κύκλους έρευνας από το 2006 μέχρι το 2013.

    Τον Φεβρουάριο του 2018, η Κύπρος ανανέωσε την συμμετοχή της, ως Μέλος στην υποδομή και αποφάσισε τη συμμετοχή στις δραστηριότητες του 9ου και 10ου κύκλου έρευνας για την περίοδο 2017-2021. Τον συντονισμό της έρευνας πεδίου στην Κύπρο για τον 9ο κύκλο έρευνας, ανέλαβε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Επιπλέον, για την υλοποίηση της έρευνας πεδίου συνεργάζονται τα 6 Πανεπιστήμια τα οποία εκδήλωσαν ενδιαφέρον για συμμετοχή στην εν λόγω υποδομή.

    Η Αρμόδια αρχή για την εκπροσώπηση της Κύπρου στα διοικητικά σώματα της ερευνητικής υποδομής είναι η ΓΔ ΕΠΣΑ και εθνικός εκπρόσωπος ο κ. Χρίστος Ασπρής. Ως Εθνικός Συντονιστής για την οργάνωση, το συντονισμό και της διεξαγωγή της έρευνας πεδίου στην Κύπρο ορίστηκε ο καθ. Μάριος Βρυωνίδης.

    - DARIAH - ERIC (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities - European Research Infrastructure Consortium)
    Η Ερευνητική Υποδομή DARIAH-ERIC, (Κοινοπραξία Ευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής «Ψηφιακή Ερευνητική Υποδομή για τις Τέχνες και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες») έχει ως αποστολή την ενίσχυση και τη στήριξη της ψηφιακής έρευνας στον τομέα των τεχνών και των ανθρωπιστικών επιστημών. Η υποδομή στοχεύει στη δημιουργία και λειτουργία μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, η οποία υποστηρίζεται από υπηρεσίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών και αποθηκεύει και παρέχει πρόσβαση σε ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την τέχνη και τις Ανθρωπιστικές Σπουδές (κλασικές, φιλολογικές) στην Ευρώπη.

    Η Εθνική Υποδομή DARIAH Cyprus αποτελεί την Κυπριακή Ψηφιακή Ερευνητική Υποδομή για τις Τέχνες και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, η οποία αναπτύσσει τις δράσεις της σε συντονισμό με την κεντρική ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή DARIAH-EU και συντονίζει σε εθνικό επίπεδο την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων μερών, όπως είναι οι φορείς από το χώρο της εκπαίδευσης, της έρευνας, της βιομηχανίας και της ανάπτυξης στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες και τις Τέχνες, σε δραστηριότητες της υποδομής.

    Ως Εθνικός Συντονιστής όσον αφορά τις επιστημονικές δραστηριότητες της υποδομής συμμετέχει το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και ως Εθνικός Συντονιστής ο Δρ. Μαρίνος Ιωαννίδης. Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη, η διαβούλευση για τον καθορισμό της αρμόδιας εθνικής αρχής στα διοικητικά όργανα της υποδομής.

    - SHARE - ERIC (Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe - European Research Infrastructure Consortium)
    Η Ερευνητική Υποδομή SHARE-ERIC, διεξάγει μια διαχρονική πολυτομεακή στατιστική έρευνα η οποία αφορά τη μελέτη της διαδικασίας γήρανσης του πληθυσμού και του αντίκτυπου στις ευρωπαϊκές κοινωνίες καταγράφοντας και αναλύοντας δεδομένα σχετικά με την υγεία, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και τους κοινωνικούς και οικογενειακούς δεσμούς του πληθυσμού. Στην υποδομή συμμετέχουν 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ισραήλ και η έρευνα καλύπτει ένα δείγμα των 120.000 ατόμων ηλικίας 50 ετών και άνω.

    Σκοπός της υποδομής είναι η διαχρονική καταγραφή των τάσεων που προκαλούνται από τη γήρανση του πληθυσμού και η εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις μεταλλασσόμενες ανάγκες του πληθυσμού στην Ευρώπη. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι διαθέσιμα και παρέχονται δωρεάν σε ολόκληρη την ερευνητική κοινότητα και αξιοποιούνται από τους φορείς χάραξης πολιτικής για την διαμόρφωση των σχετικών με πολιτικών τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο.

    Η Κύπρος, συμμετέχει ως Μέλος στην ερευνητική υποδομή από τον Μάιο του 2018. Ως εθνική αρμόδια αρχή για την εκπροσώπηση της Κύπρου στο Συμβούλιο της υποδομής, είναι το Υπουργείο Οικονομικών και εθνικός εκπρόσωπος η κα Μαρία Μάτση. Επιπλέον, ως Επιστημονικό Ίδρυμα Εταίρος (Scientific Partner Institution) για την Κύπρο έχει οριστεί το Πανεπιστήμιο Κύπρου και ως Επιστημονικός Συντονιστής (Country Team Leader) ο κ. Νίκος Θεοδωρόπουλος.

    - ELIXIR (The European Life-Science Infrastructure for Biological Information)
    Η Ερευνητική Υποδομή ELIXIR, είναι ένας ευρωπαϊκός Διακυβερνητικός Οργανισμός, ο οποίος στοχεύει στη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής βάσης βιολογικών δεδομένων και πληροφοριών που θα υποστηρίζει την ερευνητική δραστηριότητα που διεξάγεται στην Ευρώπη, στους τομείς των ανθρώπινων δεδομένων, σπάνιων ασθενειών, θαλάσσιας μεταγονιδιωματικής (μελέτη θαλάσσιου γενετικού υλικού) και των φυτών για την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η γήρανση του πληθυσμού, η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, η αύξηση των αναγκών για τροφή, ενέργεια και νερό. Οι βασικές δραστηριότητες της υποδομής περιλαμβάνουν την συλλογή, αξιολόγηση, αποθήκευση, αρχειοθέτηση, ενσωμάτωση και διάδοση των δεδομένων των διαφόρων επιστημών που κατατάσσονται στις Επιστήμης Ζωής (Life Sciences) που παράγουν οι ερευνητές στη Ευρώπη και αλλού, μέσα σε ένα κατάλληλα ασφαλές πλαίσιο το οποίο παρέχει πρόσβαση στα δεδομένα.

    Η Κύπρος συμμετέχει στην υποδομή ELIXIR ως Μέλος από το 2018 και εκπροσωπείται από το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Εθνικός εκπρόσωπος της Κύπρου στα διοικητικά σώματα της υποδομής είναι η κα Διονυσία Φασούλα και ο κ. Μιχάλης Ομήρου.

    - PRACE (Partnership for Advanced Computing in Europe)
    Η Ερευνητική Υποδομή PRACE είναι μια πανευρωπαϊκή ηλεκτρονική υποδομή, η οποία αποτελείται από ένα δίκτυο υπερ-υπολογιστών, από ευρωπαϊκές και συνεργαζόμενες χώρες, το οποίο στοχεύει στην παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, όσο αφορά την καταγραφή και αξιοποίηση ερευνητικών και επιστημονικών αποτελεσμάτων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συγκεκριμένα, η ερευνητική υποδομή στοχεύει στη διαχείριση μεγάλης κλίμακας ερευνητικών και επιστημονικών αποτελεσμάτων, στη δημιουργία και διαχείριση βάσεων δεδομένων και στην παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για μελλοντικούς χρήστες με στόχο την ετοιμασία της επόμενης γενιάς των επιστημόνων στην Ευρώπη.

    Η Κύπρος συμμετέχει στην υποδομή PRACE με το Ινστιτούτο Κύπρου και συγκεκριμένα το ερευνητικό κέντρο, “CaSToRC” (Computation-based Science and Technology Research Center), παρέχοντας το 10% του υπολογιστικού χρόνου (computational time) του υπερυπολογιστή (Cy-Tera HPC) σε προγράμματα της υποδομής. Το ερευνητικό κέντρο CaSToRC συμμετέχει σε δραστηριότητες διάχυσης πληροφοριών και επιστημονικών αποτελεσμάτων και σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που απευθύνονται στην περιφέρεια της ανατολικής μεσογείου.

    Το Ινστιτούτο Κύπρου συμμετέχει επίσης ως εθνικός εκπρόσωπος στο Συμβούλιο της υποδομής.

Συμμετοχή σε Διεθνείς Ερευνητικές Υποδομές
    Στο πλαίσιο της στρατηγικής επιδίωξης για ενίσχυση της ερευνητικής ικανότητας των κυπριακών οργανισμών και ερευνητικών φορέων και την ενίσχυση της διαδικασίας μεταφοράς τεχνογνωσίας από το εξωτερικό, η Κύπρος συμμετέχει σε Διεθνούς Εμβέλειας Οργανισμούς όπως είναι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών (CERN) και το Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο SESAME.

    - CERN (The European Organization for Nuclear Research)
    Το CERN (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών), αποτελεί το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο στον κόσμο το οποίο διεξάγει εφαρμοσμένη ερευνητική δραστηριότητα και πειράματα στα στοιχειώδη σωματίδια. Συγκεκριμένα, ασχολείται με τη «Σωματιδιακή Φυσική» και την αλληλεπίδραση μεταξύ των υποατομικών σωματιδίων με βασικό αντικείμενο της έρευνας την θεμελιακή φυσική, η οποία μελετά τα συστατικά της ύλης και το είδος των δυνάμεων που την κρατούν ενωμένη, καθώς και τις λειτουργίες του Σύμπαντος.

    Σήμερα στο CERN συμμετέχουν 22 Χώρες ως Μέλη και, διατηρεί συμφωνίες συνεργασίας με 37 χώρες. Κύριοι στόχοι του CERN είναι η διερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης γνώσης, η άμεση εκπαίδευση και κατάρτιση των επιστημόνων, η διερεύνηση φαινομένων στον κλάδο της υποατομικής φυσικής και η κατασκευή επιταχυντών και εγκαταστάσεων για τη διεξαγωγή πειραμάτων φυσικής υψηλών ενεργειών.

    Η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετέχει στο CERN με την ιδιότητα του Συνδεδεμένου Μέλους, από τον Απρίλιο του 2016. Την παρακολούθηση και διαχείριση της ένταξης της Κύπρου στο CERN και την προώθηση της συνεργασίας των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Κύπρου με τον Οργανισμό, κατόπιν απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, ανέλαβε το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ). Επιπλέον, για τον ίδιο σκοπό συστάθηκε η Εθνική Επιτροπή Κύπρου-CERN, με αποστολή μεταξύ άλλων τη χάραξη πολιτικής για τη μέγιστη αξιοποίηση της Κύπρου στο CERN.

    Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε με το ΙΠΕ και να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του CERN στον σύνδεσμο https://home.cern/.

    - SESAME (Synchrotron–light for Experimental Science and Applications in the Middle East)
    Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ιδρυτικό Μέλος του αυτόνομου Διεθνούς Διακυβερνητικού Ερευνητικού Κέντρου SESAME, με έδρα την Ιορδανία, και το μοναδικό Μέλος που προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Στο SESAME συμμετέχουν ως Μέλη άλλες 7 χώρες (Αίγυπτος, Ιορδανία, Ισραήλ, Πακιστάν, Ιράν, Τουρκία και Παλαιστινιακή Αρχή ως Μέλη) ενώ 16 επιπλέον χώρες, η ΕΕ και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών (CERN) συμμετέχουν ως Παρατηρητές.

    Η Ερευνητική Υποδομή του SESAME, η οποία εγκαινιάστηκε στις 16 Μαΐου 2017, αποσκοπεί να αποτελέσει το πρώτο μεγάλο Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο της Μέσης Ανατολής. Ο εξοπλισμός του Κέντρου περιλαμβάνει επιταχυντές σωματιδίων, που παράγουν ακτινοβολία σε διάφορα μήκη κύματος και επιτρέπουν τη διεξαγωγή πειραματικής έρευνας στις ιδιότητες των σωματιδίων και υλικών με εφαρμογή σε αρκετούς τομείς της επιστήμης περιλαμβανομένων της Ιατρικής, Βιολογίας, Φυσικής, Χημείας, Περιβάλλοντος, Γεωργίας και της Αρχαιολογίας.

    Με τη συμμετοχή της Κύπρου στο SESAME εξυπηρετείται ο στόχος η Κύπρος να αποτελέσει ένα περιφερειακό κέντρο παροχής υψηλής στάθμης υπηρεσιών. Προωθείται επίσης η Στρατηγική επιδίωξη για αναβάθμιση των σχέσεων, με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και συμβολή στην προώθηση της Επιστημονικής Διπλωματίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής, μέσω της Κύπρου.

    Επιπλέον, με τη συμμετοχή της Κύπρου στο SESAME, εξασφαλίζεται, η δωρεάν πρόσβαση στην κυπριακή ερευνητική κοινότητα, σε τεχνολογίες αιχμής και στις εγκαταστάσεις, τα εργαστήρια και τις υπηρεσίες του SESAME. Επιπλέον, οι Κύπριοι ερευνητές έχουν την ευκαιρία να επωφεληθούν από ένα μοναδικό περιβάλλον εκπαίδευσης, κατάρτισης και εξειδίκευσης μέσω των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Κέντρου καθώς και ευκαιρίες επιστημονικής συνεργασίας, με σημαντικούς Οργανισμούς και επιστήμονες από όλο τον κόσμο στο πλαίσιο κοινών προγραμμάτων που αναπτύσσονται.

    Η εκπροσώπηση της Κύπρου στα σώματα Διακυβέρνησης του SESAME γίνεται από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ.
Ερευνητικές Υποδομές και εργαστήρια στην Κύπρο
Back To Top